قطعات اصلی ایمنی آسانسور

مقررات ایمنی سیستم محرکه و ترمز آسانسور

• هر آسانسور باید حداقل یک سیستم محرکه مخصوص به خود داشته باشد

حرکت دادن آسانسور به دو روش مجاز است

الف ) سیستم اصطکاکی : با استفاده از سیم بکسل و فلکه و وزنه تعادل ( By traction )

ب ) سیستم مستقیم : این سیستم چه از نوع وینچی بدون وزنه تعادل ( درام دار )و چه از نوع دارای وزنه تعادل، فقط برای سرعتهای کمتر از ۰/۶۳ متر بر ثانیه مجاز است . (Positiv drive)

ترمز های اصطکاکی الکترومغناطیسی

در صورت قطع برق و یا قطع برق سیستم کنترل ،ترمز سیستم محرکه آسانسور باید به طور اتوماتیک عمل کند ، لذا ، از ترمز های اصطکاکی الکترومغناطیسی (بوبین+لنت) استفاده می شود . اگر کابین با ۱۲۵٪ بار نامی خود در سرعت معمول خود حرکت کند ، ترمزها باید قادر به توقف کامل سیستم باشند و بلافاصله سیستم را در حالت ساکن نگهدارند .

چگونگی عملکرد ترمز الکترومکانیکی در آسانسور

۱ ) آسانسور باید مجهز به سیستم ترمزی باشد که در مواقع قطع منبع تغذیه موتور اصلی و یا مدارهای فرمان به صورت خودکار سیستم متحرکه را متوقف نماید .

۲ ) سیستم ترمز باید یک ترمز الکترومکانیکی اصطکاکی داشته باشد .

۳ ) سیستم ترمز باید بدون هیچگونه تأخیری پس از قطع مدار بازکننده ترمز ،عمل نماید (دیود یا خازنی که به طور مستقیم به ترمینال سیم پیچی ترمز متصل است بعنوان یک وسیله تأخیردهنده محسوب نمی شود.)

۴ ) فشار کفشک(لنت) های ترمز باید توسط نیروی فنر تامین شود .

۵ ) ترمز باید دارای حداقل دو کفشک با لنت های نسوز باشد که روی دیسک یا استوانه عمل می کنند .

۶ ) استفاده از ترمز نواری ممنوع است .

۷ ) وجود چرخ طیار یا وسیله دیگری برای رساندن کابین در حالت اضطراری تا سر طبقه ضروریست .

۸ ) برای قسمت های گردنده در دسترس با سطح ناصاف نظیر زنجیرها ، چرخ زنجیرها و چرخ دنده ها بایستی حفاظت موثری پیش بینی شود .

۹ ) کلیه اجزاء گردنده(فلکه ها) با سطح صاف بایستی به رنگ زرد باشد .

نکات مهم در عملکرد ترمز الکترومکانیکی

• ترمز باید توسط فنرهای فشاری و یا نیروی وزن عمل کند.
• ترمز موتور بایدتوسط الکترومغناطیس و یا الکتروهیدرولیک باز شود .
• اگر جریان برق قطع شود باید حداقل دو وسیله مستقل الکتریکی کنترل کننده داشته باشد .
• در صورت قطع جریان برق ، ترمز باید بلافاصله عمل نماید .
• هنگامی که موتور گیربکس با یک وسیله دستی اضطراری مجهز باشد،ترمز باید طوری طراحی شده باشد که توسط دست بتوان آن را باز کرد و با فشار دائمی توسط یک نفر این ترمز باز بماند .

سیستم تعلیق کابین و مکانیزم تعادل

کابین (اتاقک آسانسور)

کابین و وزنه های تعادل توسط سیم بکسل های فولادی معلق نگاه داشته می شوند . سیم بکسل های آسانسور به بالای یوک کابین متصل می شوند.

یک وسیله اتوماتیک( سربکسل فنردار ) برای تنظیم کشش سیم بکسل تعلیق باید حداقل در یکی از دو انتها وجود داشته باشد.

این وسیله با مکانیزم متعادل ساز فشردگی بطور جداگانه معرفی می شود، چنین وسیله ای شامل یک سوکت گوه ای است که همراه یک فنر مارپیچ فولادی ، ضربه گیر لاستیکی و کابل شو است .

کابین و وزنه های تعادل معلق شده توسط سیم بکسل ها

وزنه تعادل

وزنه تعادل در آسانسورهای کششی و زنجیری برای تعادل جرم کابین و درصدی از وزن بار یا مسافر بکار می رود که بین ۴۵ تا ۵۰ درصد می باشد.

وزنه های تعادل داخل قاب مربوطه بایستی به طریقی مهار شده باشند که در اثر ضربات احتمالی شکسته نشده و از قاب خارج نشوند .

به قاب وزنه باید حفاظ یا حفاظ هایی فلزی نصب شوند تا در صورت شکستن کفشک های وزنه ، قاب از ریل وزنه خارج نشوند .

وزنه تعادل در آسانسورهای کششی

سیستم ترمز ایمنی کابین بر اساس مشخصه های عملکرد طبقه بندی می شوند که به شرح زیر می باشند:

۱) نوع آنی یا لحظه ای : فشار به سرعت فزاینده ای را بر روی ریل های راهنما در مدت زمان توقف اعمال می نماید .

زمان توقف و مسافت توقف بسیار کوتاه است سیستمی انعطاف پذیر برای محدود کردن نیروی کند شوندگی و مسافت توقف نمی باشد.

۲) نوع تدریجی : در حین توقف فشار محدودی را روی ریل های راهنما اعمال می نماید و بعد از فعال شدن کابل سیستم ایمنی ، نیروی کند شوندگی به طور قابل ملاحظه ای یکنواخت می ماند.

زمان و مسافت توقف ، بستگی دارد به :

• جرم در حال حرکتی که باید متوقف شود
• سرعتی که سیستم ایمنی در آن فعال می شود دارد

چگونگی هدایت کابین

استفاده از ریل راهنما بعلل زیر است :

۱ ) برای هدایت کابین و وزنه تعادل در حرکت عمودی و حداقل کردن حرکات افقی .

۲ ) جلوگیری از نوسانات کابین بعلت نیروهای خارج از مرکز.

۳ ) توقف و نگهداشتن کابین در هنگام عملکرد مکانیزم ایمنی.

۴ ) کابین و وزنه تعادل در حرکت خود باید توسط حداقل دو ریل راهنما فولادی صلب هدایت شوند .

این دو از فولاد ساختمانی دارای تنش کششی بیشتر از ۳۷۰ نیوتن بر میلی متر مربع و کمتر از ۵۲۰ نیوتن بر میلی متر مربع ساخته شده اند .

مقررات ایمنی ریل های راهنما

۱ ) کابین و وزنه تعادل بایستی هر کدام به وسیله حداقل دو ریل راهنمای سخت ، هدایت شوند .

۲ ) توان و استحکام ریل ها ، متعلقات و اتصالات آن ها باید جهت تحمل نیرو های ناشی از عملکرد ترمز ایمنی ( پاراشوت ) و همچنین انحناء و پیچ های ناشی از بار نامتعادل داخل کابین ، کافی باشد.

۳ ) ریل های راهنما باید به گونه ای به براکت ها و سازه ساختمان ها محکم شوند که اثرات نامطلوب ناشی از نشست ساختمان یا انقباض بتن ، به صورت خودکار با تنظیم ساده ای قابل جبران باشد .

۴ ) جوشکاری ریل ها به همدیگر یا به براکت ها و ساختمان ممنوع می باشد .

انواع کفشک راهنما

کابین و وزنه تعادل می باید بر روی ریل راهنما توسط کفشک های بالایی و پایینی که به شاسی متصل هستند هدایت شوند .دو نوع اصلی کفشک راهنما وجود دارد که عبارتند از :

۱) کفشک های لغزشی

کفشک های لغزشی که اخیرا استفاده میشود برای سرعت های کم ومتوسط تا حدود ۲ متر بر ثانیه می باشد . اصطکاک لغزشی می تواند مقاومت قابل توجهی در حرکت کابین اعمال نماید . با بکار بردن کفشک های لغزشی ریل های راهنما باید روغنکاری شوند تا مقاومت در مقابل اصطکاک و سایش کم شود و شرایط لغزش بهتر گردد . امروزه استفاده از روغنکاری کننده های خودکار با روغن نیمه سنگین یا گریس رایج است .

۲ ) کفشک های غلطکی

وجود کفشک های راهنمای غلطکی ( رولر ) در آسانسور های سرعت زیاد ضروری هستند ، هر چند نرمی حرکت کابین و صرفه جویی در انرژی به علت کاهش در اصطکاک وجود این کفشک های غلطکی را در آسانسور های با سرعت متوسط را نیز اقتصادی می کند .

گاورنر سرعت غیر مجاز آسانسور

گاورنر معمولا در موتورخانه قرار دارد و شامل سیم بکسل گاورنر، سیم بکسل از فلکه گاورنر گذشته و به فلکه کششی در ته چاهک امتداد یافته و مجددا به فلکه گاورنر برگشته و حلقه ای تشکیل می دهد .

سیستم به وسیله کابین که به سیم بکسل گاورنر وصل شده به حرکت در می آید . وقتی که سرعت به حد فعال شدن گاورنر ( ۱۱۵ درصد سرعت نامی ) برسد ،

گاورنر سیم بکسل را نگه می دارد و از آنجائیکه کابین هنوز حرکت خود را در جهت پایین ادامه می دهد لذا سیم گاورنر کشیده شده و در نهایت سیستم ایمنی عمل می نماید .

سرعت فعال شدن گاورنر باید حداقل ۱۱۵ درصد سرعت اسمی باشد .

موارد ایمنی قبل از نصب سیستم ترمز ایمنی آسانسور

• کابین هر آسانسور که بوسیله سیم بکسل ها یا زنجیر ، معلق و ممکن است به وسیله اشخاص به منظور تردد و جابجایی بار یا کالا مورد استفاده واقع شود باید مجهز به سیستم ترمز ایمنی یا آنچه در ایران به اسم پاراشوت معروف شده است گردد .
• وزنه تعادل زمانی باید با سیستم ایمنی ( پاراشوت ) مجهز شود که طبقه زیرین آن مسکونی باشد .
• سیستم ایمنی یک وسیله مکانیکی برای متوقف کردن کابین ( یا وزنه تعادل ) به طریق درگیر شدن با ریل های راهنما است.
• در مواقعی که کابین از سرعت تعیین شده قبلی در جهت حرکت به سمت پایین تجاوز کند بدون توجه به دلیل افزایش سرعت ، عمل می کند .
• سیستم ایمنی ترجیحا در زیر و در پایین ترین قطعه یوک کابین نصب می شود و بر روی جفت ریل های راهنما عمل می کند .
• درگیری با ریل های راهنما باید همزمان باشد ، و کف کابین با بار توزیع شده بطور یکنواخت ، نباید انحراف بیش از ۵ درصد از موقعیت خودش داشته باشد.
• سرعت مشخصی که کابین یا وزنه تعادل باید در آن ( پاراشوت ) متوقف شود،برابر با سرعتی است که گاورنر برای آن تنظیم شده تا عکس العمل نشان دهد.
• سیستم ایمنی وزنه تعادل ممکن است با خرابی سیستم تعلیق و یا بوسیله یک سیم بکسل ایمنی ، اگر سرعت اسمی از یک متر بر ثانیه متجاوز نباشد، عمل نماید .
• یک سوئیچ سرعت بیش از حد مجاز باید روی دستگاه گاورنر نصب شود تا قبل از فعال شدن سیستم ایمنی مدارات کنترل را قطع نماید .

ضربه گیر ها

آسانسور ها باید با ضربه گیر ها که در کف چاهک و در مکان انتهایی حرکت کابین و وزنه تعادل قرار می گیرند ، تا وسیله اضطراری نهایی را تشکیل دهند . اگر ضربه گیرها به کابین یا وزنه تعادل وصل شوند باید یک پایه یا فونداسیونی به ارتفاع نیم متر در چاهک قرار بگیرد تا این ضربه گیر ها روی آن بنشینند .

دو نوع کلی از ضربه گیرها وجود دارد :

Accumulation type ) _ ۱) جمع کننده انرژی

Dissipation type) _ ۲) مستهلک کننده انرژی

۱ ) ضربه گیر نوع جمع کننده انرژی با یا بدون حرکت برگشتی می تواند برای سرعت های تا ۱ و یا ۱/۶ متر بر ثانیه به ترتیب بکار گرفته شود .

۲ ) ضربه گیر نوع مستهلک کننده انرژی مستقل از سرعت اسمی آسانسور بکارگرفته می شود .

_ یک دور انداز ، موتور را کنترل نموده و در رسیدن به طبقه توقف ، در صورتیکه ضروری باشد ،سرعت کابین را به حدی کم کند تا سرعتی که کابین در موقع نشستن به روی ضربه گیر دارد از سرعتی که ضربه گیر برای آن طراحی شده زیادتر نباشد.

ضربه گیر پلی اورتان ( جمع کننده انرژی )

ضربه گیرهای پلی اورتان در برخی کشورها برای سرعت اسمی پائین بسیار معروفیت یافته است .

ضربه گیر فنری ( جمع کننده انرژی )

قطعه اصلی این نوع ضربه گیر معمولاً از یک فنر مارپیچ ساخته شده، که از مقطع گرد یا مربع است .

ضربه گیر روغنی (هیدرولیک )( مستهلک کننده انرژی )

در مقایسه با نیروی باز دارندگی فزاینده ضربه گیرهای فنری ،ضربه گیرهای روغنی می توانند طوری طراحی شوند که در حین عمل توقف نیروی ثابتی را اعمال نمایند..

که نتیجه ی باز دارندگی ثابت خواهد بود .

ضربه گیر باید توانایی تبدیل انرژی جنبشی کابین یا ( وزنه تعادل ) در لحظه اصابت به حرارت ، و همینطور انرژی پتانسیل ناشی از کاهش سطح ، که مساوی با جابجایی ضربه گیر است را داشته باشد .

مقررات ایمنی سیم بکسل ها

۱ ) سیم بکسل های متصل به کابین و وزنه تعادل می بایستی حتما از جنس فولاد ، حداقل ۲ رشته و با حداقل قطر ۸mm باشند و مخصوص آسانسور ساخته شده باشند .

۲ ) ضریب ایمنی سیم بکسل ها در صورتی که تعداد سیم بکسل ها ۳ رشته یا بیشتر باشند حداقل ۱۳، ودر صورتیکه ۲ رشته باشد حداقل ۱۶ می باشد .

۳ ) حداقل نسبت بین قطر فلکه ها به قطر سیم بکسل ۴۰ میباشد .

۴ ) بارهای وارده بایستی بصورت یکسان روی کلیه رشته های سیم بکسل توزیع گردد .

۵ ) کلیه فلکه های گیربکس و هرزگرد بایستی دارای مانع خروج سیم بکسل از شیار باشند .

مقررات ایمنی های مکانیکی

ترمز ایمنـی ( پاراشوت )

• ترمز ایمنی ( پاراشوت ) صرفا هنگام پایین آمدن کابین فعال بوده و بوسیله فلکه ها یا قرقره های درگیر با ریل ها که در اثر افزایش سرعت کابین از گاورنر فرمان می گیرد ، عمل می کند .
• رمز ایمنی ( پاراشوت ) Progressive برای آسانسور های با سرعت حداکثر یک متر بر ثانیه از انواع لحظه ای یا نوع تدریجی ، برای سرعت های بیشتر از یک متر بر ثانیه حتما از نوع تدریجی باشد .
• ترمز ایمنی ( پاراشوت ) می بایستی ترجیحا در پایین ترین قسمت کابین مستقر شده و پس از عمل کردن فقط با بالا آوردن کابین آزاد گردد .
• وسیله الکتریکی است که باید قبل از عملکرد کامل ترمز ایمنی یا درست هنگام ایستادن کابین ، موتور را از کار بیاندازد.

گاورنـر

• کنترل کننده های مکانیکی سرعت ( گاورنر ) می بایستی متناسب با سرعت نامی آسانسور و رعایت مقررات تنظیم و ثابت شده است.
• سیم بکسل گاورنر می بایستی با قطر حداقل ۶ میلی متر ، دارای حداقل ضریب اطمینان ۸، و بسیار انعطاف پذیر باشد .
• کنترل کننده های سرعت ( گاورنر ) بایستی دارای وسیله ای الکتریکی باشد که پس از عملکرد تا آزاد کردن کابین از حرکت آن جلوگیری نماید .

ضربه گیـر

• آسانسورها بایستی دارای ضربه گیر های کابین و وزنه تعادل باشند،که در پایین ترین حد حرکت کابین و وزنه تعادل و بر روی ستون هایی ( سکو هایی ) نصب میشوند و نوع مناسب آنها با توجه به سرعت و ظرفیت آسانسورها انتخاب می شود.
• ضربه گیرهای سیار که با کابین و وزنه تعادل در حرکت هستند ، بایستی با ستون های حداقل نیم متر ارتفاع که در پایین ترین حد حرکت کابین و وزنه تعادل ( در چاهک ) تعبیه شده اند تماس حاصل نمایند .
• در هر صورت هنگام نشستن کابین روی ضربه گیرها بایستی فضای مناسب در چاهک بعنوان جان پناه وجود داشته باشد .