گزیده مقررات ایمنی آسانسورهای الکتریکی(بخش اول)

مقدمه

انتشار و توزیع مقررات ایمنی آسانسورهای الکتریکی تاثیر قابل ملاحظه ای در پیشبرد صنعت آسانسور و پله برقی ایران بجای گذارد. ولی اکنون پس از گذشت چند سال از انتشار آن با توجه به تجربه دو ساله بازرسی آسانسورها، بازنگری این جزوه ضروری می نماید.
با عنایت به این مهم ویرایش دوم مقررات ایمنی آسانسورهای الکتریکی با استفاده از تجربیات بازرسی دو ساله و با نگاهی دوباره به مقررات اروپایی EN 81-1 طی جلسات متمادی بهار و تابستان ۱۳۷۹ کمیته فنی سندیکا و با حضور نماینده شرکت بازرسی فراهم گردید، که امید است بتواند تا تدوین استاندارد ملی آسانسور ، جانشین شایسته ای برای مقررات ایمنی آسانسورهای الکتریکی باشد.

اصلاحات مهم آسانسور و معادل آن ها

Lift آسانسور

یک وسیله نقلیه عمودی دائمی است که بین ترازهای از قبل تعریف شده حرکت می نماید.

Passenger lift آسانسور مسافربر

آسانسوری است که با امکانات و تجهیزات ایمنی مناسب جهت استفاده افراد به کار می رود.

Service lift آسانسور خدماتی(سرویس)

ساختار و طراحی کابین این آسانسور فقط استفاده جهت حمل اشیاء به صورت عادی ممکن می سازد.

Observation lift آسانسور نمادار

قسمتی از کابین این آسانسور به صورت شفاف بوده و معمولاً روی نمای ساختمان ها نصب می گردد.

Lift well چاه آسانسور

فضای بسته ای که اتاق و وزنه تعادل آسانسور در آن حرکت می کنند.

Machine room موتورخانه

فضایی است که سیستم محرکه و سایر تجهیزات مربوطه در آن قرار دارد.

Landing door درب طبقه

درهائی هستند که در محل ورودی به کابین در طبقات قرار دارند.

Car کابین

قسمتی از آسانسور که مسافران و یا بار در داخل آن قرار می گیرد.

Counter weight وزنه تعادل

ترکیبی از وزنه ها است که برای متعادل کردن وزن کابین و قسمتی از ظرفیت آسانسور استفاده می شود.

Suspension سیستم ”ویز

روش های مختلف تعلیق کابین و وزنه تعادل را سیستم آویز گویند.

Wire rope طناب فولادی(سیم بکسل)

طنابهای فولادی مخصوص که کابین و وزنه تعادل را بهم وصل نموده و تعلیق توسط این طناب ها انجام می شود.

Compensation device مکانیزم جبران کننده

طناب های فولادی یا زنجیرهایی که معمولا در آسانسورهای با ارتفاع زیاد به انتهای کابین و وزنه تعادل متصل می گردند تا قسمتی از وزن طناب های فولادی سیستم آویز را جبران کنند.

Safety gear ترمز ایمنی

مکانیزمی است که در شرایط اضطراری باعث توقف کامل کابین و سیستم محرکه می شود.

Over speed goverbor گاورنر

وسیله ای است که در موقع افزایش سرعت بیش از حد تعیین شده فعال گردیده و سیستم ترمز ایمنی را به کار می اندازد.

Guide rail ریل راهنما

اجزای فلزی معمولا با مقطع(T) که کابین و وزنه تعادل را در مسیرهای تعیین شده هدایت می کنند

buffer ضربه گیر

وسیله ای است ارتجاعی در ته چاه که مستهلک کننده حرکت و باعث توقف کابین یا وزنه تعادل می شود.

Final limit switches کلیدهای حد نهایی

کلیدهایی هستند که در بالاترین و پایین ترین قسمت مسیر حرکت کابین کار گذاشته می شوند تا کابین از مسیر محدود شده خارج نشود.

pit چاهک

فاصله بین پایین ترین تراز توقف تاته چاه را چاهک میگویند.

Lift machine سیستم محرکه

قسمتی است که حرکت و توقف آسانسور را بعهده دارد.

flywheel چرخ طیار

فلکه ای است که به سیستم محرکه متصل است و علاوه بر جلوگیری از تغییرات ناگهانی سرعت در مواقع اضطراری بعنوان چرخ دستی مورد استفاده قرار می گیرد.

Travelling cable کابل فرمان

کابلی است که ارتباط بین تابلو فرمان و کابین را برقرار می کند.

Control board تابلو فرمان

با ضبط کلیه درخواست ها و با توجه به سیستم برنامه ریزی شده آن کلیه فرامین مربوط را به ترتیب برنامه ریزی تحقق می بخشد.

۱)تعریف آسانسور

• ۱-۱ آسانسور وسیله ای دائمی است در ساختمانها برای جابجایی عمودی افراد بار و یا هر دو که در ترازهای معین توقف میکند و دارای یک اتاقک (کابین) است. این اتاقک بین حداقل دو ریل راهنما از جنس سخت (صلب) که عمودی (یا با حداکثر انحراف ۱۵ درجه از خط قائم) هستند حرکت می کند.
• ۱-۲ نوع،ظرفیت،سرعت و تعداد آسانسورهای هر ساختمان بایستی متناسب با کاربری ، تعداد طبقات و جمعیت ساکن در آن انتخاب شود.
• ۱-۳ در ساختمانهایی که احتمال عبور و مرور افراد معمول با صندلی چرخ دار وجود دارد باید حداقل یک دستگاه آسانسور با حداقل ظرفیت ۸ نفره (۶۳۰ کیلوگرم) و بازشو درب ۸۰ سانتیمتر پیش بینی گردد.
• ۱-۴ در انتخاب موقعیت تعداد و ظرفیت آسانسورها ظوابط سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی بایستس پیش بینی و اجرا شود.

۲)چاه آسانسور

• ۲-۱ دیوارهای چاه آسانسور باید بدون شکاف یا حفره قابل دسترس باشند . تنها جاهای باز مجاز درب های طبقات دریچه های بازدید و سوراخ های محل عبور سیم بکسل ها و کابل های برق و فرمان می باشند.
• ۲-۲ دیواره های جانبی و سقف چاه آسانسور باید مقاومت مکانیکی کافی برای عملکرد ترمز ایمنی (پاراشوت)داشته باشند.
  میزان نیروهای وارده به دیواره های جانبی و سقف چاه آسانسور باید توسط فروشنده آسانسور کتبا به کارفرما اعلام شود.
• ۲-۳ در صورتیکه چاه دارای دربهای اضطراری و بازرسی است حرکت کابین باید منوط به بسته بودن کلیه این درب ها باشد.
• ۲-۴ سطح داخلی دیواره چاه آسانسور در کابین های بدون درب باید در سمت ورودی کاملا صاف بوده و هرگونه ناصافی در آن کمتر از ۵ میلی متر باشد.
  در آسانسورهای مجاز به درب کابین در صورتی که دیواره چاها از دربهای طبقات عقب تر باشد باید صفحه ای به ارتفاع حداقل ۲۵ سانتیمتر و به پهنای حداقل پهنای مفید ورودی کابین به علاوه ۲/۵ سانتیمتر از هر طرف زیر درب هر طبقه نصب شود .این صفحه می تواند به بالای درب طبقه پایین تر وصل شده یا لبه زوایه دار داشته باشد.

• ۲-۵ چاه باید دارای روشنایی مناسب در هر طبقه و در محل مناسب برای دید کافی بوده و هوای داخل آن قابل تهویه طبیعی باشد.
• ۲-۶ هیچ وسیله ای غیر از تجهیزات آسانسور نباید از چاه آسانسور عبور داده شود
• ۲-۷ حداقل ابعاد چاه چاهک و موتورخانه بایستی متناسب با ظرفیت و سرعت آسانسور در نظر گرفته شود

۲-۸ چاه های مشترک آسانسورهای مختلف :

• چاه های مشترک باید بوسیله جداسازی (partition) از هم جدا شوند.
• این جداسازی باید از پایین ترین نقطه حرکت کابین یا وزنه تعادل تا ارتفاع حداقل حداقل ۵/۲ متر از کف چاه ادامه داشته باشد.
• در صورتیکه فاصله افقی بین لبه سقف کابین تا قسمت های متحرک آسانسور مجاور (کابین با وزنه) کمتر از ۰/۳ متر باشد.
• این جداساز باید در کل ارتفاع چاه امتداد یابد.
• ۲-۹ چاه آسانسور حتی المقدور نباید بالای فضایی که در دسترس افراد است قرار گیرد. چنانچه فضای زیر کابین و قاب وزنه در دسترس افراد باشد باید علاوه بر طراحی کف چاه برای تحمل نیروی حداقل ۵۰۰۰ نیوتن بر متر مربع یکی از دو شرط زیر نیز تامین شود:
  الف) زیر ضربه گیر وزنه تعادل ، ستونی تا پایین به زمین محکم شود .
  ب) وزنه تعادل به ترمز ایمنی (پاراشوت) مجهز شود.

۲-۱۰ چاه در آسانسورهای نمادار

چاه آسانسورمی تواند با صفحات بزرگ شفاف پوشیده شده یا بطور عمده باز باشد.

۲-۱۰-۱ چاه آسانسور در طبقاتی که ممکن است در دسترس عموم باشد باید دارای پوششی به شرح ذیل باشد.

• الف) این پوشش می تواند شیشه ای باشد (به بندهای ۶-۲۴-۲ و ۶-۲۴-۳ و ۶-۲۴-۴ مراجعه شود)
• ب) ارتفاع دیواره ها از سمت ورودی آسانسور حداقل ۳/۵ متر باشد.
• ج) ارتفاع دیواره ها باید از سطح هر دسترسی ۲/۵ متر باشد به شرطی که فاصله این دیواره ها با قطعات متحرک آسانسور حداقل ۵/۰ متر باشد.
  اگر فاصله دیواره با قطعات متحرک از ۰/۵ متر بیشتر شود ارتفاع دیواره می تواند متناسب با این افزایش کاهش یابد بطوریکه در فاصله ۲ متری این ارتفاع تا حداقل ۱/۱ متر مجاز خواهد بود.
• د) در پایین ترین طبقه یا زیر آن فضایی برای پرسنل سرویس کار تامین شود. به نحوی که بتواند به قسمت های خروجی کابین برای نظافت یا سرویس دسترسی پیدا نمایند و فاصله باز افقی بایستی حداقل ۴۵ سانتیمتر باشد.

۲-۱۰-۲ آسانسورهای نصب شده در فضای آزاد

در شرایط محیطی غیر عادی که در آن باد شدید ، باران،برف یا یخبندان قابل پیش بینی است باید از استفاده از آسانسور در فضای باز پرهیز نمود مگر آنکه پوشش کامل (Wall Transparent protective) برای چاه نصب شود.

ضمن آنکه وجود این اسانسور رد محاسبات بار ترافیکی ساختمان نباید منظور شده باشد.